Omring je met natuur en knuffel die boom, zegt Oxford-hoogleraar Kathy Willis, want een groene omgeving bevordert de gezondheid op vele manieren. Komende week vertelt ze erover in Rotterdam. Kathy Willis houdt van bomen knuffelen. Niet uit spirituele overwegingen, maar vanwege goede wetenschappelijke argumenten. Mensen vinden het simpelweg fijn om onbehandeld hout aan te raken, blijkt uit experimenten, of het nu met hun voeten of handen is. En dat zie je ook terug in een lagere bloeddruk.
Willis, hoogleraar biodiversiteit in Oxford, is fanatiek verzamelaar van onderzoek naar de effecten van natuur op ons wel en wee. Hoe kamerplanten met groen-gele bladeren stress verminderen, hoe kinderen beter presteren als de school omringd is door groen, de lijst is eindeloos.
Woensdag 17 september deelt ze haar bevindingen bij de jaarlijkse Doggerland-lezing, in het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam. ‘Het bewijs is overduidelijk’, zegt ze per videoverbinding vanuit haar plantrijke woning. ‘Omring je met natuur en je gezondheid krijgt vanzelf een positieve boost.’
In uw boek Groene Zintuigen citeert u meer dan honderd studies naar de gezondheidsvoordelen van natuur. Kunt u een onderzoek noemen dat u echt van uw stoel blies?
‘Dat begon bij mij met een Amerikaans onderzoek waarbij ziekenhuispatiënten die herstelden van een galblaasonderzoek in twee groepen werden verdeeld. Groep één kreeg een kamer met uitzicht op een muur, de andere groep zag door hun raam bomen. Hieruit volgde dat alleen al het zíén van natuur positief uitpakte, onder meer doordat de patienten relatief minder pijnstillers nodig hadden en eerder naar huis mochten.’
En toen raakte u direct overtuigd van de helende kracht van natuur?
‘Nee, ik dacht eerst: dit is belachelijk, dit moet een rare statistische uitschieter zijn. Want waarom zou kijken naar bomen zo’n lichamelijke reactie opwekken? Maar hoe meer ik me erin verdiepte, hoe meer studies ik vond over de opmerkelijke gezondheidseffecten van natuur. Het heeft een positieve invloed op je zenuwstelsel, op je hormonen, op je stressniveau en zelfs je immuunsysteem. En daarvoor hoef je niet bewust het bos in om te gaan relaxen. Het gebeurt vanzelf, ook al als je planten in huis haalt, of een geurverspreider.’
Wat voor geur?
‘Ken je die typische geur van dennebossen? Bij mensen die twee uur in zo’n bos rondliepen zagen onderzoekers moleculen die de bomen uitscheiden terug in hun bloed. Die komen je longen binnen, daarna in je bloed, en hebben dan interacties met processen in je lichaam zoals medicijnen dat ook zouden hebben. Je kunt een kalmeringsmiddel nemen, maar lavendel beïnvloedt dezelfde moleculaire circuits. Je gaat er langer en dieper van slapen. Dit is geen zweverige wijsheid van kruidenvrouwtjes, het blijkt uit diverse wetenschappelijke experimenten. Het is werkelijk fantastisch hoe sterk de gezondheidseffecten van natuur kunnen uitpakken: als een farmaceut zo’n sterk effect zou ontdekken met een medicijn, zou iedereen het willen hebben.’
In Nederland bestaat ruim de helft van het land uit boerenland, met een hoop groen gras. Ziet u daar ook gezondheidsvoordelen?
‘Hmm, weinig. Die grond zit vol pesticiden, en daarmee verniel je het natuurlijk microbioom, dat juist zo goed is voor mensen. In een Finse studie speelden kinderen ofwel in steriel zand of in zand met bodem afkomstig uit het plaatselijke naaldbos. Daaruit bleek dat die laatste groep meer goede bacteriën met zich meedroegen op hun huid en in hun darmen, en betere onstekingswaarden hadden in hun bloed. Ook het uitzicht op die akkers is niet ideaal, het ziet eruit als een groene woestijn. Mensen worden kalmer bij het zien van een afwisselende horizon met diverse natuur, een mix van open gebieden en bossen.’
Omdat zo’n uitzicht een of andere oerbehoefte is, vergelijkbaar met het terrein waar onze verre voorouders in rondliepen?
‘Oe, daar ga ik niet over speculeren. Zodra ik ga filosoferen over het diepere waaróm mensen van bepaalde natuur houden, krijg ik brieven van elke gek in het land.’
In Nederland is de toegang tot natuur niet eerlijk verdeeld. Mensen in relatief arme wijken hebben vaak ‘minder toegang tot nabij en kwalitatief goed groen’, concludeerde het ministerie van LNV al eens.
‘Ja, dat zie je overal, dat rijke mensen dichter bij fijne, boomrijke natuur wonen. Een grote studie in Wales toont aan tot wat voor verschillen dat leidt. Wetenschappers bekeken met satellietdata voor drie miljoen mensen hoe dichtbij ze bij groen woonden. Ze vergeleken dat met de medische gegevens van diezelfde mensen, gedurende een periode van tien jaar. Dan zie je het verband: hoe verder je woont van een groenvoorziening, zoals een park of een gemeenschappelijke tuin, hoe groter het risico op veelvoorkomende geestelijke gezondheidsproblemen. Vooral mensen met lage socio-economische status profiteerden qua psychisch welzijn het meest als ze wél groenvoorzieningen in de buurt hadden. Bij het bouwen van nieuwe wijken en huizen is het dus cruciaal om ervoor te zorgen dat die omringd zijn door voldoende natuur.’
Wat als je in een flat in een wijk vol beton woont en geen zin hebt om te wachten op de gemeente om een groenstrook aan te leggen?
‘Je hebt veel in eigen hand. Haal de natuur in huis, met planten, met natuurlijke geurverspreiders. Alle kleine beetjes helpen, zelfs een screensaver met een mooi bosrijk uitzicht.’
