Dat zei Sabine Geurts tijdens haar oratie tot hoogleraar Arbeid, stress en herstel. Ze werkt sinds vorig jaar als hoogleraar bij de leerstoelgroep Arbeids- en organisatiepsychologie van de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Blootgesteld worden aan hoge en uitdagende werkeisen is helemaal niet erg, zegt Geurts, ze zorgen er namelijk voor dat we een taak goed kunnen uitvoeren. Maar het wordt wel een probleem als we niet snel genoeg na het werk herstellen: ‘Een bevriend medisch specialist zei eens tegen me dat hij en zijn vrouw na een stressvolle dag geregeld zitten te stuiteren op de bank. Dat is niet de bedoeling. Een beetje prikkeling is niet erg, maar als je nog de hele tijd nerveus bent, is dat niet goed.’
Slecht slapen en dus presteren
Maar waarom eigenlijk niet? Wie heeft er last van een werknemer die ’s avonds wat geprikkeld is? Geurts: ‘Het zorgt bijvoorbeeld voor slecht slapen. En mensen die slecht slapen beginnen de volgende werkdag met een achterstand. Dan moet iemand een extra inspanning leveren om dezelfde prestatie te leveren. Dat kan best enige tijd goed gaan, maar niet tot in het oneindige. De reserves zijn een keer op. Uiteindelijk betaal je daar de prijs voor.’
Piekeren
Lang bezig zijn met het werk en piekerend nadenken, is ook gevaarlijk: ‘Mensen die dat doen, houden de stressrespons in stand. Als je ’s avonds niet ontspant, maar je al zorgen maakt over de dag erna, gaat de prikkeling meteen weer omhoog. Dat gaat ten koste van het herstel. Het is belangrijk om los te komen van je werk. Daarvoor is het belangrijk om leuke dingen te doen die jouw aandacht afleiden van de piekergedachten. Eenvoudig op de bank zitten en alle ruimte geven aan hoe moeilijk het is, helpt echt niet.’
Sporten is zo’n bezigheid: ‘Het maakt ‘positieve hormonen’ vrij, en zorgt er tegelijk voor dat je niet met je werk bezig bent. Bovendien creëer je positieve gevoelens over jezelf, bijvoorbeeld omdat je goed je best hebt gedaan.’
Laptops, smartphones, tablets
Steeds meer medewerkers krijgen van hun baas technische hulpmiddelen aangereikt om altijd bereikbaar te zijn. Hoe positief is dat? ‘Het is natuurlijk erg fijn dat contact zo laagdrempelig wordt, maar veel mensen hebben echt de behoefte om af en toe even af te sluiten. Ik kan soms ook niet de verleiding weerstaan om ’s avonds nog even m’n e-mail te bekijken, maar belangrijk is het wel. Het heeft direct invloed op je slaap en dus je herstelproces.’
Functie-inrichting
P&O’ers hebben met name invloed op het herstelproces bij de inrichting van functies, zegt Geurts: ‘Alles begint bij de inhoud van de functie. Bij een goede balans wordt iemand flink uitgedaagd, maar niet structureel overvraagd. Zo is het van belang om regelmogelijkheden te hebben: om de inspanning soms wat aan te passen aan de actuele toestand van vermoeidheid. Daarnaast zijn contactmogelijkheden van belang, momenten waarop je even koffie kunt drinken en een ander perspectief kunt horen. Het werk moet bovendien niet te eenzijdig zijn, er moet een beroep gedaan worden op meerdere vaardigheden. En ten slotte is het belangrijk om voldoende feedback te krijgen op het presteren.’
Overwerk
Ook over overwerk is Geurts duidelijk: ‘Een keertje is helemaal niet erg, maar wanneer het structureel gebeurt, verleng je de werkinspanning en verkort je de hersteltijd. Uit onderzoek weten we dat het vooral slecht is wanneer het teveel gebeurt, bij iemand die zijn werk niet leuk vindt, hij/zij er niet voor beloond wordt en geen vrije keuze heeft in het doen van dat overwerk.’
Tips voor P&O
- Kijk goed naar de inrichting van functies.
- Zorg voor goede werk- en rusttijden, en zie toe op de naleving daarvan.
- Zorg voor flexibiliteit. Laat mensen een uurtje eerder weggaan om de volgende dag een uurtje langer door te werken. Geef de ruimte om het werken aan te passen aan de vermoeidheidstoestand en aan bijvoorbeeld dringende priveomstandigheden.
- Zorg dat mensen voldoende kunnen bewegen. De mens is niet gemaakt om acht uur achter een bureau te zitten.
Basti Baroncini, redacteur P&Oactueel (sep 2011).
Bots BodyWorks kan meedenken over het opzetten van een vitaliteitsbeleid en het inzetten van interventies die de draagkracht van werknemers doet toenemen en de draaglast doet afnemen. Door bijvoorbeeld het inzetten van trainingen effectief energiemanagement, mensen coachen in het het starten met sporten, het stimuleren van gezonde voedingsgewoonten, stoppen met roken, het afenemen van conditietesten en het trainen in mindfulnesstechnieken.
Wij gaan graag met u in gesprekken om de uitdagingen binnen uw organisatie in kaart te brengen en een aanbod op maat te maken.
Voor meer informatie bel 020 7741109.
